Cao Tư và tôi  là anh em cô cậu, hai đứa cùng trạng tuổi và nhà lại gần nhau hồi còn ấp Năm. Hắn có thời là lính tráng chung sống với anh  tôi là sếp một cứ điểm nằm dọc bên bờ sông Mang Thít. Vì vậy chúng tôi có rất nhiều chuyện xưa tình cũ hơn những anh em khác. Đến Mỹ du lịch thăm mẹ  được vài tuần, Cao Tư  nhờ mấy đứa em lái xe đến thăm chúng tôi. Muốn tạo bất ngờ, nên lần đó anh em trớt mấu. Rút sợi dây kinh nghiệm là phải gọi hẹn hò. Hôm nay, anh em chung quanh đây tụ họp chờ đợi dịp tái ngộ. Cựu nông dân kiêm chủ điền ở cù lao Mây, Trà Ôn,  bây giờ kêu là  cù lao Lục Sĩ Thành, anh chàng Cao Tư có vẻ kết khu vườn nhỏ sau nhà Tám Lớ còn mang nét thôn dã quê mùa, vô ngồi bàn nhậu mà hắn cứ hỏi chuyện trồng rau:

- Dây bầu ngoài sân là loại gì mà trái sai quá. Cuối mùa anh Tám để trái khô cho em vài hột.

- Khỏi đợi lâu, anh còn hạt khô năm rồi, muốn là bỏ túi liền. Mấy năm trước, anh mua hạt giống đó từ tiệm Mỹ. Mùa đầu trồng ra trái roi roi ngắn ngắn đầu đuôi gần bằng nhau, anh đặt tên là bầu dùi đục.

- Dùi đục của thợ mộc thì cỡ như chai bia Heineken nầy, còn trái bầu ngoài giàn bự như cái cột chuồng trâu. Nó không có tên như bầu sao, bầu đĩa, bầu linh dược, bầu thúng, vân vân... Dìa bển ai hỏi, tui nói bầu Tám Lớ à nghen.

- Giỡn hoài người anh em. Mai mốt tao về quê ngoại, có người hỏi muốn ăn cháo bầu Tám Lớ không, thì còn chi là chút duyên đời trai của tui.

- Ha ha, dám như vậy lắm chớ chẳng chơi! Ê, Tám Lớ, có nhớ lần anh từ Tam Bình chèo xuồng qua cù lao Mây rủ rê vượt biên. Anh chỉ biết tui từ chối vì hai đứa tui mới chạy vắt giò thoát thân từ một chuyến của người quen ở Long Phú trước hôm đó chừng tuần lễ. Ngoài ra anh còn biết gì nữa không?

- Nói ra còn chưa biết, không nói thì chuyện hồi năm 1989 tới giờ chưa đủ độ xưa sao em trai.

- Hôm đó vợ em đứng sau lưng anh khoát khoát tay, lắc đầu ra dấu cho em đừng hứa. Anh lo nói chuyện, đâu có để ý.

- Ha ha, vợ em đứng sau lưng anh thì làm sao anh biết thím ra dấu ra hiệu gì. Bữa nay Cao Tư thật thà nói rõ duyên cớ, anh cũng đỡ khổ một mối. Anh bị ám ảnh lỗi lầm những khi bị lạnh nhạt hoặc từ chối đề nghị hảo ý.  Hôm nay cảm ơn Cao Tư giải toả vụ từ chối của em, nhưng anh còn ân hận nhiều vụ khác.

- Anh còn ân hận vụ gì, sẵn có anh em ở đây, xả ra hết cho nhẹ lòng.

- Anh không muốn nhắc lại những trường hợp của anh em bà con, vui gì mà nói. Còn bạn bè lối xóm thì có ít nhất hai vụ rưỡi.

- Hai hoặc là 3. Chứ hai rưỡi là sao anh Tám Lớ. Nếu không mích lòng đụng chạm, anh kể ra nghe chơi.

- Anh Tư, anh Bảy và các em muốn nghe không?

- Không ai kể, lấy gì cho ai nghe! 

- Những người dính líu đến khúc phim hồi ức nầy đều mạnh giỏi, còn ăn nhậu như ba tây. Vì vậy anh em bàn tiệc hôm nay cho phép Tám Lớ gọi tên của họ bằng chữ đại diện. Vụ thứ nhất là thằng H ở Trà Ôn. H không có bà con gì với tôi, chỉ là có chung mai mối đi tìm đường vượt biên như cháu Lâm mà sinh quen biết. Nó nhỏ hơn tôi chừng 5-7 tuổi nhưng xưng cháu  theo vai thằng Lâm nhà mình. H là con nhà khá giả ở vùng nông thôn giàu có thuộc huyện Trà Ôn. Nó tốt nghiệp Trung cấp một ngành kỹ thuật và có việc làm đàng hoàng ở một cơ quan. 

- Ngành gì, anh H đó làm ở đâu?

- Biết đại khái vậy thôi, nói rõ ra cũng chẳng ích gì. Năm 1982-83, H và thằng Lâm cháu tụi mình theo một chỗ quen với 2 nhà, hai đứa đi trầy trật mấy lần, H bỏ luôn việc làm. Tôi thấy vậy nóng mũi nhảy vô giúp thằng cháu của mình cũng không khá gì. Mà lắm khi tôi và H sống đói khổ lang thang vĩa hè  ở Sài Gòn, có bữa 2 thằng ăn một củ khoai lang rồi kiếm nước phông-tên công cộng. Sau hơn một năm tới lui nhão nhề vùng Tân Quy, Nhà Bè đến các địa danh xa lạ như Phú Mỹ, Phước Hoà, Bà Rịa. Tám Lớ và thằng H bị tụi cáo già thầy tuồng dàn cảnh lột sạch vốn liếng. Năm 1985, 2 thằng trở về Tam Bình tàn tạ như xác ve sầu, tôi chỉ thiếu một điều là xuống giữa rừng mắm Cà Mau để trốn nợ. 
H ở nhà tôi không nhớ bao lâu. Tội nghiệp, mỗi ngày nó phụ lặt vặt với vợ tôi nướng bánh bỏ mối các chợ xã để sống qua ngày. Cả nhà tôi không ai rõ lý do H bỗng nhiên biến mất, hoặc là H biết gia đình tôi đã kiệt vốn liếng, không còn cơ hội lật ngược số phận. Nếu H trở về nhà, chắc chắn sẽ nhận sự trách mắng của cha mẹ. Nhưng sau đó có người gặp H tại Trà Ôn làm thợ tự do theo nghề cũ. 
Không biết uy tín của Tám tôi xuống quá thấp hay là H không còn thích chui nhũi như trước, mà cả năm không thấy H trở qua Tam Bình. Thực tình mà nói, tôi cũng hết muốn gián tiếp hư hại tương lai của thằng H. Vì thế mà chuyến đi của Lâm và thằng Nam là cháu bà xã tui hồi 1986 ở cù lao Dung, tôi không dám mang mặt tìm đến rủ H. Tôi giả vờ hỏi thăm H qua người bà con của nó ở chợ Tam Bình, chỉ được người ta tiếp rất lạnh nhạt. Chuyến đó đi lọt êm xuôi, người bà con của nó cũng biết tin, vậy mà H vẫn biệt vô âm tín. Cả nhà tôi nhiều lúc buồn thương cho H, nhớ những ngày nó và thằng Lâm như cặp bài trùng cực khổ dang thân các nẻo xa xôi rồi trở về nhà nằm bẹp mấy ngày như chết. Bây giờ một đứa đạt thành ý nguyện, một đứa về quê sửa lại phần đời dang dở. 
Sau chuyến đi dễ dàng của Lâm, tới chuyến đi của tôi vào năm 1987 bị máng cựa. Có lẽ ghe của tôi hơi nhỏ và máy yếu, giờ chót ra khơi thì 2 đứa em phụ giúp không dám tham gia. Ghe tôi bị chiếc tàu cá làm kinh tế của huyện đội Long Phú nã đạn kéo lại khi đã qua khỏi rất xa giàn đáy hàng khơi ngoài cửa biển. Bị bắt tại trận, đứng một mình trên  mui ghe quơ chiếc nón ra hiệu đầu hàng. Nhưng tôi không bao giờ oán trời trách người, mà vui lòng nhận hậu quả việc làm của mình trước thượng đế và trước bạn bè tham gia. Tôi tranh thủ tâm tình với những bạn đồng hành trong chút tự do quý báu còn sót lại trên chiếc tàu huyện đội suốt hành trình giải giao từ ngoài biển trở vô bờ. Hai mươi mấy nạn nhân của chuyến đó đã thông cảm và rộng lượng tha lỗi cho tôi. Nhờ vậy, tôi còn con đường sống mà trở về gia đình. 
Đầu năm 1989 tôi được thả về sau một năm biệt giam tại khám lớn Long Tuyền, trả cái giá như chỉ ước thấy trong mơ. Lúc còn nằm trong hộp bê tông nhỏ xíu đầy hơi người, dư thì giờ để nghĩ rằng: Nếu chuyến đó có thằng H và hai đứa em bà con cùng dính chấu, thì hậu quả sẽ cực kỳ khó khăn, không cách nào gỡ nổi.  Ra tù, tôi được đứa cháu lọt qua Mỹ hồi năm 86, thằng Lâm gởi tiền về giúp tôi tạo dựng cơ  đồ. Chuyến đi muộn màng sau ngày tất cả các trại tỵ nạn đóng cửa đã 5 tháng. Các nước quay 180 độ, đối đãi thuyền nhân như tù. Ra khơi ngay mùa giông bão, và nhất là chủ xị Tám Lớ vừa ra khỏi hộp. Công cuộc có quá nhiều điểm âm, vì thế không phải chỉ một mình Cao Tư là người từ chối.

Hơn tuần lễ trước ngày ra khơi, tôi có việc lái xuồng máy đuôi tôm đậu ngay bến sông cặp theo đường lên bệnh viện Trà Ôn. Nơi có bãi cát thoai thoải dành cho ghe trẹt lớn ủi vào chở xe du lịch và cơ giới qua lại doi bến đò trại ghe phía bên chùa Phước Hậu để lên lộ trải đá về huyện Bình Minh. Tôi ngồi giữ ghe chờ người bạn lên chợ Trà Ôn mua đồ chuẩn bị cúng tàu tại điểm neo trước ngày xuất phát. Đang bâng quơ dòm về hướng chợ thì thấy thằng H đi lon ton trên con lộ. Tôi mừng quá kêu nó bước xuống xuồng ngồi hỏi thăm việc làm ăn, nhà cửa và tình trạng vợ con. Tuy 3-4 năm không gặp mà tôi không một chút nghi ngại, vô đề thẳng: "Chú Tám có chuyến sắp đi vào mồng 1 tháng 7 âm lịch, ngày tây và ngày ta trùng số. Ghe lớn đậu bên vàm Cái Côn. H muốn xem cho biết thì lát nữa chú đưa cháu qua đó". H trả lời rất chân tình: "Không phải không tin chú, nhưng H đang lãnh công trình quan trọng của nhà nước phải hoàn tất gấp, cháu bây giờ nhút nhít là dễ ở tù. Nếu chú nói vụ nầy sau mùng 10 tháng nầy, H sẽ suy nghĩ lại, nhưng không dám hứa gì nữa. Mà sao chú đi vào tháng giông bão, điều mà chú từng dặn tụi cháu phải tránh". H cho biết vẫn còn độc thân và quên trả lời nhà cửa chỗ mở tiệm kinh doanh. Tôi nhìn theo dáng đi quen thuộc của H bước trở lên con lộ cho đến khi mất hút, níu một hy vọng mong manh cho đến khi anh bạn xách hai giỏ đồ đi xuống. 

-  Anh Tám mình thay đổi "lịch bay" theo ý kiến anh H, hay vẫn giữ quyết định ra khơi đúng ngày, chắc như đinh đóng cột?

- Đúng hẹn là phải đi Tư  à. Vì liên quan nhiều người chuẩn bị chứ không là đinh búa gì ráo trọi. Nhưng trong đêm ra khơi, tàu mình vừa chạy qua Đại Ngãi thì hộp số của cá lớn bị tuột. Tụi tui dùng ghe nhỏ kéo hì hụt cả đêm mới về tới Cái Vồn, kế hoạch phải đình lại đến mồng 9.

- Anh có nghĩ là máy hư hay do những người giúp anh, chính họ dàn cảnh để chạy hàng đổ người thật đông ở chuyến sau. Ờ, mà anh có trở lại Trà Ôn rủ anh H hôm trước?

- Rõ ràng là tụi bến bãi gởi hàng lậu ngoài hợp đồng trong chuyến sau quá đông. Nhưng ý trời hay do lòng người thì cũng đã đưa đẩy cơ duyên giúp mọi người toàn vẹn rồi. Sau lần hoãn binh và định ngày mới, tôi có nghĩ đến thằng H ở Trà Ôn. Nhưng một lần được ở tù khiến tôi không còn liều lĩnh háo thắng. Tôi biết rằng mình không đảm bảo được điều gì cho tương lai của bất cứ ai. Phước hoạ không biết lúc nào mà chộp mà ngờ. Ví dụ anh em đánh bài cào, 3 lá được một nút hay bù ngắt thì cũng còn cơ hội để hoà. Còn vượt biển thì không ai đánh giá xác xuất thành công trót lọt là 1 phần trăm hay 1 phần ngàn. Thôi thì hãy để mỗi người an vui sống với hiện tại của họ, chỉ trừ người nào chịu chơi cần đến mình. Hai mươi mấy năm nay, tôi không liên lạc với H. Và hỏi lại gia đình Tám Lớ, thì H cũng không ghé qua nhà chị mình Tam Bình, coi như mọi sự chưa từng xảy ra. 

- Chuyến đi ngày mồng 1 và mồng 9 có khác nhau về quân số như thế nào hả Tám Lớ? 

- Lúc hợp đồng tiên khởi, Tám Lớ tui nắm con số cần thiết của mình là 35. Tôi ra giá với họ: Tôi xuất tiền mua ghe máy và dụng cụ, các anh lo an toàn bến bãi, lương thực và xăng dầu, mỗi bên 35 hàng họ. Chuyến mùng 1, người bên tôi hai mươi mấy, tính luôn bên họ tổng cộng chừng 60, ghe rộng rinh đã lắm. 

- Ghe anh bao nhiêu tấn, chạy máy gì, chuyến đi mùng 9 có ai bỏ cuộc không? 

- Ghe 35 tấn, máy thuỷ động cơ 6 blocks, tiếng máy hụ mạnh nghe như tàu nhà binh hồi xưa. Chuyến mùng 9 phía bên tôi không đổi, nhưng phía kia tụi nó đổ khẳm ghe. Tui yêu cầu tụi nó lấy bớt hàng mấy lần, đêm đó máy tàu nhỏ lớn nổ rần rần, người la tiếng chửi um sùm như cái chợ nổi  giữa sông cái Đại Ngãi. Cuối cùng tổng số là 136, con số "magic" mà Nhân viên trên tàu Na-Uy chủ phương tiện cứu vớt, Hải quan Singapore, Đại diện Cao Uỷ LHQ, Đại diện Trưởng trại thuyền nhân ở Singapore  phải đếm đi đếm lại 5 lần, tốn thì giờ rất lâu mới thống nhất  trên các biên bản giao nhận của họ tại bến cảng Singapore.  

- Cảm giác của anh thế nào khi bị tụi kia chơi gác trên đầu vào giờ chót, anh dựng gánh hát cho họ bán vé?

- Lo lắng nhưng không buồn. Chút hãnh diện vì cảm nhận được những đôi mắt và tình cảm trông cậy vào mình. Có thể em chưa biết cảm giác bẽ bàng khi bị từ chối. Vả lại, gia đình mình và sinh mạng mọi người là vô giá hơn những gì gọi là bán vé. Ai làm thương mại trên việc nầy thì kệ họ, họ có cực thì có hưởng, cũng xứng đáng thôi. Có người bạn giải thích chuyện nầy về khoa học. Anh ấy nói cũng không phải vô lý: Chỉ cần thêm hay bớt một người hay ngàn lý do làm chiếc ghe mình có thể nhanh hoặc chậm hơn, kết quả sẽ  không bao giờ gặp chiếc tàu Na-Uy nhân đạo đó, cơ hội nhỏ như điểm 2 sợi tóc giao nhau giữa biển mênh mông. Riêng Tám Lớ tôi, những bài kinh nguyện cầu tha thiết của bà con trên chiếc ghe trôi giữa biển, như mang lại cho mình lòng tin yêu và sức sống. 

- Xong chuyện thứ nhất chưa anh Tám?

- Đến chuyện thứ nhì, là một anh chàng cũng tên H trong xóm. Nhà nó sau chùa Cao Đài, lối xóm kêu nó là H "cao đài" để phân biệt với những người trùng tên gần đó. H sống với bà mẹ già hơi có tật đi nghiêng một phía và đứa em gái nhỏ hơn vài tuổi. Hằng ngày, H lấy sức làm mướn lặt vặt trong xóm. Cô em gái và má của H có nghề nấu xôi và thay đổi mặt hàng bằng vài loại bánh mỗi buổi sáng, họ bán dài theo xóm đến chợ xã. H Cao Đài  trạng tuổi như H Trà Ôn nhưng nhà nghèo và hoàn cảnh gia đình bấp bênh đơn chiếc hơn. Tánh tình H hiền lương, ăn nói chậm rãi chất phác. H không phải là bạn thân của Tám Lớ, tôi và nó có đôi lần ăn nhậu với nhau qua một người bạn chung như kiểu facebook bây giờ. Vóc người H hơi thấp, nhưng bề ngang rắn chắc liền lạc, nghe nói H giỏi võ Thiếu Lâm chân truyền lúc gia đình còn ở Sài Gòn. Nếu H thích đi xa với tôi, thì chắc chắn H là người bạn mà tôi có thể nương dựa trên hành trình chông gai sắp đến. Thời gian gấp rút, đến lúc tôi phải nói thẳng lý do tại sao tôi muốn rủ H đi theo. H đồng ý không một tí thắc mắc hay lưỡng lự. Hiểu rõ hoàn cảnh gia đình H khó khăn và ít người, tôi kêu nó về hỏi mẹ, bà quyết định được hay không cũng cho tôi biết trong vòng vài ngày. 

- Nói tới đây, em đoán là anh H Cao Đài  không nỡ bỏ mẹ ở lại, anh ấy cũng sẽ từ chối như anh H Trà Ôn?

- Sai rồi, đừng cố đoán. Cho phép Tám Lớ cạn chai mừng anh em mình hội ngộ, rồi Tám tui từ từ  trả lời.

- Xin mời!