Trận chiến chống bệnh Covid-19 vẫn còn gay go. Các vacxin vừa được phê duyệt đem đến ‘ánh sáng cuối đường hầm’ nhưng còn rất nhiều khía cạnh khác quyết định kết quả thắng bại chung cuộc cho từng cá nhân chúng ta. Sau đây là một số biện pháp có thể có ích giúp mỗi người bảo vệ sức khỏe mình tốt hơn trong con dịch.
1) Ngưng hút thuốc lá. Thuốc lá làm hại phổi và tác dụng xấu trên nhiều bộ phận khác.
2) Ăn uống lành mạnh: rau tươi (không kể khoai tây hay French fries, tuy khoai tây được xếp vào loại ‘vegetable’ ở Mỹ), trái cây đủ màu, uống nước lạnh, nước trà, giới hạn sữa (1-2 serving hay 250-500ml/ngày) và nước trái cây (1 ly nhỏ/ngày), tránh nước ngọt, ăn ngũ cốc nguyên hạt (whole grains), gạo lứt (brown rice) nhưng tránh bột tinh chế (như gạo trắng, bún, bánh bao, bánh mì trắng); nên ăn cá, gà vịt, tránh thịt đỏ, pho-mát (cheese), thịt bacon, thịt nguội; nên dùng dầu thực vật.
3) Một số chất dinh dưỡng có liên quan đến việc cải thiện khả năng chống lại vi rút.
Chất kẽm (Zinc) có liên hệ đến việc giảm tỷ lệ nhiễm trùng đường hô hấp và rút ngắn thời gian các triệu chứng. Kẽm được tìm thấy trong thịt, sò hến tôm (shellfish), các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt. Tình trạng thiếu kẽm phổ biến hơn ở các nước kém phát triển, nhưng có thể xảy ra ở các quốc gia giàu có, đặc biệt là trong thời kỳ tỷ lệ thất nghiệp cao và gián đoạn chuỗi cung ứng thực phẩm.
Vitamin D làm giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính - đặc biệt là đối với những người có lượng vitamin thấp (khoảng 40% người Mỹ thiếu vitamin D). Cuối mùa đông / đầu mùa xuân, khi đại dịch bắt đầu ở Hoa Kỳ, là lúc nồng độ D đặc biệt thấp vì phần lớn vitamin D của chúng ta do cơ thể sản xuất khi da chúng ta phơi nắng.
Chúng ta có thể dùng những viên multi-vitamin nếu nghĩ rằng dinh dưỡng không quân bình và có thể thiếu những chất này, nhất là người già có thể ăn uống thất thường vì ăn không ngon, ít ra ngoài nơi có nắng. Nếu dùng viên Zinc, vitamin D hay C, nên theo hướng dẫn trên chai thuốc và tham khảo với bác sĩ của mình về những liều lượng thích hợp, chủ yếu là đừng dùng liều quá cao.
4) Ngủ đầy đủ:
Giấc ngủ giúp cho tế bào T (T cells) của hệ miễn nhiễm đến các hạch lâm ba (lymph nodes) và làm cho cơ thể nhận diện các protein lạ và sản xuất kháng thể tốt hơn. Sau khi chích ngừa, nếu bạn ngủ đầy đủ, cơ thể bạn sản xuất kháng thể tốt hơn người không được ngủ ngon.Trong các thí nghiệm lâm sàng, sau khi nhỏ siêu vi adenovirus gây bệnh cảm cúm vào mũi, người ngủ ít hơn 6 giờ một đêm dễ bị cảm cúm 4 lần nhiều hơn người ngủ 8 tiếng. Theo dõi 47 ngàn người trong 4 năm, người ta thấy người ngủ ít hơn 5 giờ/ đêm có tỷ số viêm phổi 40% cao hơn người ngủ 8 giờ/đêm.
Melatonin là một hormon do hệ thần kinh sản xuất từ tuyến tùng (pineal gland) có nhiều cơ năng khác nhau (multifunctional neurohormon), đặc biệt về điều hòa giấc ngủ theo đồng hồ sinh học và nhịp ngày đêm (diurnal rhythm) và có thể có vai trò trong việc chống nhiễm siêu vi nói chung. Melatonin được dùng rộng rãi để trị bệnh mất ngủ hay rối loạn giấc ngủ sau khi đổi múi giờ (jet lag). Gần đây, người ta thấy có thể những người dùng chất melatonin có thể giảm cơ nguy nhiễm Covid-19 đến 30%. Việc này làm cho số người dùng melatonin nhảy vọt, tuy nhiên y giới còn dè dặt về vai trò của melatonin trong bệnh Covid-19. Những người uống melatonin có thể có nhiều giấc mơ sống động và lạ lùng hơn. Cần tham khảo với bác sĩ của bạn trước khi dùng thuốc này.
5) Giảm stress
Thời đại dịch Covid-19 là một giai đoạn rất nhiều stress. Hoạt động thể chất và tập thể dục có thể là chiến lược điều trị hiệu quả cho các triệu chứng trầm cảm (depression) và lo lắng, có thể mang lại lợi ích ngắn hạn và dài hạn cho trạng thái tinh thần, giấc ngủ và sức khỏe thể chất. Vận động đều đặn cung giúp giảm tình trạng béo phì hay quá nặng cân, cao mỡ, cao huyết áp, cao đường trong máu là những yếu tố tăng nguy cơ do bệnh Covid.
Tham khảo:
1) How to Boost Your Immunity
Some simple, practical steps can raise your resistance to viruses
4) Melatonin a Promising Candidate for Prevention and Treatment of COVID-19
After adjusting for comorbidities, melatonin usage was associated with reduced risk
5) Cleveland Clinic team draws a link between COVID-19 protection and the sleep aid melatonin
Bác Sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 20 tháng 12 năm 2020
