Nhưng đã bao nhiêu năm chọn Houston làm đất dung thân, và là nơi chôn nhau cắt rốn của những đứa con tôi, dù nắng có cháy da, có ngày lên đến hằng trăm độ F, dù mưa có lụt lội, ngập đường trôi xe, dù bão biển có thổi vào mỗi năm mấy bận, làm cây đổ nhà bay, dù không gặp những “cao bồi Tếch-xịt” thực tế ngoài đời, nhưng Houston đã cho chúng tôi những ngày vui sống thật đúng nghĩa.

Diện tích của vùng Houston rộng đến 8.778 dặm vuông, tương đương với 2,3 triệu hecta, lớn hơn cả tiểu bang New Jersey, nhỏ thua tiểu bang Massachusetts một chút thôi. Riêng thành phố rộng khoảng 540 dặm vuông, tương đương với 140.000 hecta, lớn hàng thứ tư của nước Mỹ, chỉ sau New York, Los Angeles và Chicago. Vì là vùng đồng bằng, nên Houston có tầm nhìn được rất xa.

Thành phố Houston được thành lập từ năm 1836, bởi hai anh em nhà họ Allen, mới đầu chỉ có khoảng 1500 dân với 100 ngôi nhà. Nhưng đến năm 1990, Houston đã trở thành thành phố đông dân hàng thứ tư của Liên bang Hoa kỳ với dân số xấp xỉ 1.600.000 người, năm 2003 đã lên tới hơn 2 triệu người.

Thành phố này được đặt tên Houston để vinh danh vị Tổng Thống đầu tiên của Nước Cộng Hòa Texas.

Sau khi nước Mễ Tây Cơ giành độc lập từ người Tây Ban Nha, Tướng Santa Anna lên làm Tổng Tư Lệnh kiêm Tổng Thống, bắt đầu có ý thống lĩnh luôn vùng Texas, lúc này còn nằm trong vùng đất của Mễ tây Cơ. Ngày 23 tháng 2 năm 1836, ông ta mang quân sang đánh thành Alamo. Trong khi thành Alamo (ở San Antonio) bị vây ngặt, các dân biểu họp đại hội và đồng thanh tuyên bố thành lập nước Cộng Hòa Texas và chỉ định Sam Houston làm Tổng Tư Lệnh đoàn nghĩa quân khoảng 400 người! Còn đang chờ đợi để tới giải cứu thành Alamo, họ vẫn chưa biết rằng thành Alamo đã thất thủ. Chỉ vài giờ sau những người đươc thả ra từ Alamo đến báo tin, Tướng Sam Houston quyết định tất cả dân chúng, quân đội và chính phủ mới thành lập rút chạy về hướng Đông. Mặc dầu thiệt hại nặng khi tấn công thành Alamo, quân Mễ vẫn đông hơn quân Texas gấp 6 lần!

Santa Anna nghĩ rằng sự tàn sát thành Alamo sẽ làm khiếp đảm đám quân ô hợp và nhỏ bé của Sam Houston và trước sau gì cũng tan rã. Nhưng ông đã lầm vì quá tự tin và kiêu ngạo.

Thành Alamo bị tàn sát làm nổi lên hào khí khắp nơi, thanh niên ào ạt đầu quân dưới quyền Sam Houston. Nếu Santa Anna không quá độc ác, chưa chắc Sam Houston đã có một số quân đông và lòng quyết chiến như vậy.

Buổi chiều ngày 21 tháng 4 năm 1836, Sam Houston ra lệnh tấn công quân Mễ bên bờ sông San Jacinto, nằm ở phía Đông của thành phố Houston bây giờ. Trận chiến chỉ kéo dài 18 phút ngắn ngủi, dân quân luôn hô to khẩu hiệu trả thù cho thành Alamo!. Quân Mễ thiệt hại khoảng 630 người và hơn 700 bị bắt làm tù binh, trong khi chỉ có 9 dân quân Texas bị tử trận.

Cuối cùng Santa Anna bỏ chạy và bị bắt làm tù binh ngày hôm sau đó. Sam Houston tha mạng cho ông Tướng kiêm Tổng Thống Mễ Tây Cơ và buộc ông ta ký hòa ước trả độc lập cho nước Cộng Hòa Texas. Sam Houston được bầu làm Tổng Thống đầu tiên. 

Sau khi Texas xin sát nhập vào hiệp chủng quốc Mỹ Châu (USA), Sam Houston được bầu làm Thượng Nghị Sĩ, rồi Governor của Texas.

Đối với nhiều người dân Houston, Sam Houston là một tấm gương lớn cho họ noi theo. Ông sinh ra ở tiểu bang Viginia nhưng lớn lên ở tiểu bang Tennessee. Sống ở nông trại và chơi rất thân với đám người da đỏ Cherokee. Khi cuộc chiến giữa Hoa kỳ và Anh Quốc lần thứ nhì bắt đầu, ông đầu quân làm lính Binh Nhì. Về sau lên dần đến chức Trung Úy rồi giải ngũ đi học Luật và hành nghề Luật Sư. Đắc cử Dân Biểu liên bang 2 lần đại diện cho tiểu bang Tennessee, sau đó đắc cử Thống Đốc Tennessee. Chưa hết nhiệm kỳ ông xin từ chức về sống với bộ lạc da đỏ Cherokee sau đó dọn về Texas cùng với một số bạn bè thân thiết….

Trong cuộc nội chiến Nam Bắc Mỹ, ông chống đối việc rút Texas ra khỏi liên bang Hoa Kỳ, nhưng sau đó phải chiều theo đa số. Trong khi đó, chính phủ phía Bắc yêu cầu ông gia nhập Bắc quân nhưng ông từ chối vì không muốn bàn tay mình nhuốm máu người miền Nam. Cuối cùng ông về hưu và chết ở Huntsville, đó là một thành phố nhỏ phía Bắc của Houston bây giờ.

Ngày nay thành phố Houston gồm có hằng trăm sắc dân khác nhau đang sinh sống chen lẫn với nhau. Thành phần người da trắng gần đây giảm rất nhiều, chỉ có người Mễ và châu Mỹ La Tinh là đông nhất, khoảng gần 40 phần trăm, và sắc dân châu Á khoảng 5 phần trăm, trong đó Việt Nam khoảng một trăm năm mươi ngàn người (?).

Nói đến Houston phải nói đến hệ thống xa lộ thật rộng lớn, thành phố không có sông mà có quá nhiều… cầu (đường), bao gồm khoảng 400 dặm đường lớn nhỏ. Nhìn trên bản đồ, sẽ thấy hơi giống hình bánh xe có 3 vòng (3 loop) và 10 cái nan xe toả ra từ trung tâm của thành phố theo hướng chính của địa bàn.

Tiếp đến là vòng đai belt 8, hay còn gọi là Sam Houston Tollway, chạy trên đường này phải.. nạp tiền mãi lộ, mỗi lần là 1đô la 75 xu. Vòng đai này đi ngang qua hai phi trường lớn của Houston là phi trường quốc tế Bush Intercontinental (G.BUSH) phía Bắc và William P. Hobby ở phía Tây Nam. Hằng năm có khoảng 42 triệu lượt người đến và đi từ hai phi trường này, hành khách có thể bay đến 178 thành phố của hơn 28 quốc gia trên thế giới.

Phi trường Bush cách trung tâm thành phố 23 dặm, và cách khu trung tâm thương mại Việt Nam khoảng 40 dặm. Phi trường Hobby cách thành phố 7 dặm, và khu VN khoảng hơn 30 dặm.

Và ngoài cùng là bán vòng đai xa lộ tiểu bang số 6 hay còn gọi là Highway 6, xa lộ này chạy lên hướng Bắc thì chếch sang Đông Bắc và đổi tên là FM 1960.

Ngoài 3 vòng đai trên, có những xa lộ xuyên bang khác như xa lộ 45, chạy từ hướng chính Bắc (Dallas) xuống, xuyên qua trung tâm thành phố rồi rẽ xuống phía Đông Nam, đoạn đường này được gọi là Gulf Freeway, chạy thẳng xuống biển Gaveston và chấm dứt tại đó.

Từ phía Tây Bắc (Austin) chạy về hướng trung tâm thành phố là xa lộ liên bang 290 (US Highway), đoạn cuối nhập vào góc Tây Bắc của vòng đai 610.

Từ hướng Đông Bắc, chạy xuyên qua trung tâm thành phố, rồi đi thẳng xuống Tây Nam là xa lộ 59, đoạn qua khỏi thành phố thường được gọi là Southwest Freeway. Xa lộ này là con đường huyết mạch chạy thẳng xuống biên giới Mễ Tây Cơ và tha hồ đi qua Mexico du lịch.

Từ hướng Đông đi sang Tây là xa lộ liên bang số 10. Xa lộ này chạy  từ biên giới Đông sang Tây của nước Mỹ. Qua khỏi thành phố, có một đoạn được gọi là Katy Freeway. Lái xe đi trên đoạn đường từ Đông sang Tây này, sẽ gặp những “sòng bài giải trí lớn” như Biloxi ở Mississipi hay Lake Charge ở LA, ai muốn thử “thời vận” chắc không bỏ lỡ cơ hội ghé vào.

Tại trung tâm thành phố có một hệ thống đường hầm nối liền các cao ốc với nhau, dài khoảng 11 km, như một thành phố chìm sâu trong lòng đất, những hành lang dài để người đi bộ đỡ phải băng qua đường, bạn sẽ tìm thấy rất nhiều quán ăn, trong đó chẳng thiếu thứ gì, có cả quán ăn Việt Nam bán nhiều món như phở, bún.., ngoài ra còn có các tiệm tạp hóa, văn phòng Bác Sĩ, Nha Sĩ, tiệm hớt tóc, làm móng tay, nhà băng…

Houston có một “Vùng hý viện” rất rộng lớn đến 17 khu phố nằm về phía Bắc của trung tâm thành phố. Gồm 8 tổ chức khác nhau với 12 ngàn chỗ ngồi cho các buổi trình diện đại nhạc hội, vũ Ba-lê, kịch nói hay kịch hát (opera) v…v… Những hý viện lớn đáng kể như: Wortham Theater Center, Alley Theater, Jones Hall, Aerial Center và Hobby Center of Performing Arts, bên cạnh các tổ chức như Houston Symphony, Theater Under the Stars, Houston Operav…vv..

Houston cũng có rất nhiều viện bảo tàng như: Viện bảo tàng Mỹ thuật-Museum of Fine Arts, Museum of Natural Science, Children’s Museum, Contemporary Arts Museum và Houston Zoo.

Houston có hơn 40 trường Đại Học lớn nhỏ khác nhau, nhưng lớn nhất là hệ thống Đại Học Houston, gồm nhiều chi nhánh rải rác trên toàn thành phố. Có trường Đại Học Rice là một trường tư rất nổi tiếng, bên cạnh những trường đạo như Baptist University.  University St Thomas….

Houston có một trung tâm Y Tế (Texas Medical Center) lớn nhất thế giới nằm ở phía Nam thành phố, rất nổi tiếng về giải phẫu Tim và trị bệnh Ung Thư. Hằng năm có khoảng 5 triệu bệnh nhân trong nước Mỹ và khắp các nơi trên thế giới về chữa bệnh tại trung tâm này, trong đó không thiếu các Ông Hoàng bà Chúa Ả Rập giàu có...                                

Houston còn có trung tâm không gian nổi tiếng của nước Mỹ (National Aeronautics and Space Administration-NASA), nằm phía Đông Nam, nơi điều khiển Phi Thuyền Con Thoi, Trạm Không Gian (Space Station), cũng như huấn luyện Phi Hành đoàn. Thập niên 80, khi chương trình phi thuyền Con Thoi đang phát triển mạnh, rất nhiều kỹ sư, chuyên gia gốc Việt đã đóng góp một phần đáng kể cho trung tâm này, có cả một Tiến Sĩ Phi Hành Gia người Việt nữa.

Về thể thao, thành phố Houston hầu như đều có đủ cả: Về football thì trước kia có đội Houston Oilers, nay thì có đội Texans, năm nay là lần đầu tiên được vào trận bán kết vòng 8, nhưng đã bị “hạ” bởi đội Raven. Về bóng rổ thì có đội Houston Rocket, đã hai lần đoạt giải “quán quân” trong NBA. Và trước đây có đội bóng nữ Comets, đã liên tục 4 lần đoạt giải quán quân. Về Baseball thì có đội bóng The Astros, về túc cầu thì có đội Houston Dynamo, cũng đã  mấy lần đoạt giải quán quân cả nước. Hy hữu hơn cả cho một thành phố “nóng cháy da bò”, lại có cả một đội khúc côn cầu-hockey chuyên trượt trên băng mang tên The Aeros. Mỗi một đội banh đều có một vận động trường lớn cho đội banh của họ.

Muốn biết Houston có “cao bồi cỡi ngựa” hay không thì hãy đến vào tháng Hai mỗi năm. Houston Livestock Show và Rodeo là 2 chương trình lớn để người TX thi tài cưỡi ngựa, chăn bò, thi chạy đua cho heo, lừa….

Màn trình diễn văn nghệ đồng quê lớn nhất thế giới kéo dài đến hai tuần lễ, qui tụ hầu hết những ca sĩ “Country music” nổi tiếng nhất trên nước Mỹ. Hàng năm có gần hai triệu lượt khán giả đi xem, vừa xem  đủ loại như đua ngựa, cưỡi bò, ngay cả bọn con nít cũng có những mục thi riêng về tài nuôi heo, lừa, gà vịt chóng lớn với những học bổng thật giá trị, lại vừa thưởng thức những món BBQ- thịt nướng thật xuất sắc của những người dân miền Nam nước Mỹ.

Houston được mệnh danh là Thủ Đô của năng lượng trên toàn thế giới bởi  vì hầu hết các công ty lớn (khoảng 500) đặt trụ sở chính tại đây. Ngoài ra còn có khoảng 5 ngàn hãng xưởng kinh doanh liên quan đến dầu hỏa đều tập trung ở đây, gồm có kỹ nghệ khoan mỏ dầu, tìm kiếm mỏ dầu, chế tạo dụng cụ khoan dầu, xưởng lọc dầu, chuyên chở dầu bằng hệ thống đường ống dẫn dầu và khí đốt khắp hang cùng ngõ hẻm. Ban đêm đi trên cầu cao bắc ngang Houston Ship Channel bạn nhìn về phía Đông, sẽ ngạc nhiên thấy hai bên đèn điện sáng rực, còn hơn kinh đô ánh sáng Paris.

Hải cảng Houston vẫn đứng đầu về số lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường biển và thứ nhì về tổng số hàng chuyên chở trên đất và trên biển. Houston cũng đứng hàng thứ nhì chỉ sau New York về số hãng được xếp vào bảng danh sách 500 hãng hàng đầu (Fortune 500) trong nước Mỹ. Tổng sản lượng của Quốc Gia Houston và vùng phụ cận lên đến 440 tỷ Mỹ kim, xếp hàng thứ 22 trên thế giới trong các nước kỹ nghệ gồm Mỹ, Nhật, Đức, Anh, Pháp.... Thành phố được xếp hạng nhất về ba tiêu chuẩn Tiềm năng kinh tế, khả năng kiếm việc, và giá sinh hoạt. Cho nên mặc dầu nền kinh tế Mỹ đang gặp khó khăn nhưng tỷ lệ thất nghiệp tại Houston cũng thấp so với toàn quốc.

Khu thương mại VN còn gồm vài con đường nữa cũng bao chung quanh, nhà hàng ăn nhiều đến nỗi đi vòng cả tháng cũng chưa chắc có thì giờ trở lại, ăn  nhiều bội thực thì có văn phòng Bác Sĩ chữa đủ mọi chứng bịnh trên đời, có cả vũ trường lớn, nhỏ để nhảy đầm cho người tiêu cơm, nhẹ bớt, có cả khách sạn để đi lại dễ dàng, khỏi mất thì giờ, có cả hý viện để trình diễn đại nhạc hội chứa cả ngàn người…. Nếu chẳng may bị đột quị thì nhà thương cũng gần, nếu xui xẻo có… đi thẳng cũng có “nhà  quàn” sát nách sẵn sàng “tếch-ke”.

Nhờ người Việt chọn Houston làm quê hương khá đông đảo (khoảng 150 đến 200 ngàn người) nên sinh hoạt “hội đoàn” khá phong phú. Hình như cứ mỗi một tỉnh thành ở bên nước VN có người đi tị nạn, thì có một Hội Ái Hữu, qui tụ đồng hương của xứ mình lại, hằng năm họ tổ chức ngày họp mặt nhân ngày Tết, hoặc hè. Bên cạnh đó là các Hội Cựu Quân Nhân. Cứ mỗi quân binh chủng là có một hội sinh hoạt hằng kỳ. Nhưng quan trọng hơn cả là Ban Đại Diện Cộng Đồng, được người Việt tại địa phương đến bỏ phiếu bầu, sau khi có hai liên danh ra tranh cử sôi nổi. Bên liên danh nào thắng nhiều phiếu, sẽ đại diện cho toàn thể người Việt ở đây với thời gian của nhiệm kỳ là 3 năm, để gặp gỡ giao tiếp các hội đoàn bạn, hay liên lạc với cơ quan chính quyền địa phương, có nhiệm vụ giúp đỡ mục “An Sinh Xã Hội” cho những người Việt cần đến, ngoài việc lo tổ chức những buổi lễ truyền thống. Và trong khoảng thời gian mấy năm trở lại đây, người Việt tị nạn tại Houston có được một trụ sở cộng đồng của riêng mình để sinh hoạt, cũng nhờ những người đại diện được lớn lên ở xứ này, lại sinh hoạt rất đắc lực. 

Tất cả các nhà thờ, nhà chùa đều có trung tâm dạy Việt ngữ cho các em cháu thiếu nhi người Việt sinh sống tại đây, ngoài trung tâm Việt ngữ Hùng Vương, tất cả đều dạy tiếng Việt cho các em đã mấy chục năm rồi.

Đến thăm Downtown Houston và Tunnel, Downtown aquadrium, Woodland Waterway, Houston museum of Fine Art, Houston Zoo. Hay leo lên xe điện, chạy một vòng qua Texas Medical Center.

Và cuối cùng, dù là thành phố nóng, nhưng cây xanh được trồng khắp nơi. Khách du lịch ngồi trên máy bay nhìn xuống, sẽ thấy những tấm thảm cây xanh bao quanh phi trường, thành phố trông thật mát mắt, thơ mộng…

Thành phố Houston tuy lớn, mạch sống nhộn nhịp nhưng không hối hả, tất bật, giá cả không đắt đỏ mấy, nhất là nhà cửa, chỉ cần vài trăm ngàn US, là có căn nhà rộng thênh thang, tha hồ hát ..karaoke mà không sợ làm phiền hàng xóm đang cần sự yên lặng để nghỉ ngơi, nên người Việt sinh sống ở đây rất đông, chỉ sau Nam Cali.

Thành phố có nóng bức vào mùa hè, có bão đến bất ngờ, có “flat flood” ngập đường sau mỗi cơn mưa lớn, nhưng Houston thật “hữu tâm” đối với những người đến đây sinh sống, nhất là những người Việt Nam xa quê tị nạn. Thành phố luôn mở rộng vòng tay để cưu mang và nuôi sống mọi người, không phân biệt một ai, nhất là những người luôn chịu khó làm việc để vươn lên trong cuộc sống.

Người Houston khi viết về nơi mình sinh sống, dù cố gắng mấy, cũng chưa có thể ghi hết những nét đặc thù của thành phố thân thương, nhưng mong rằng người đọc sẽ có một khái niệm tổng quát về Houston, nơi mà người dân địa phương âu yếm gọi là thành phố kênh đào (the Bayou City), nơi mà người viết đã nhận làm quê hương thứ hai, khó lòng mà dời đi nơi khác, ngoại trừ một ngày…….. .

Lê Thị Hoài Niệm, Houston 2012

Tài liệu tham khảo:

Trần Đại Tân: Đ/SNHKH năm 2005                          

Trang nhà của City of Houston

Minh Đạo-Nguyễn Thạch Hãn: Houston có gì lạ không em?